Предприятиеға - дәүләт ярҙамы

 Эйе, сәнәғәтте үҫтереү мәсьәләләре Башҡортостан Башлығы Радий Хәбировтың көн тәртибендә тороуын күрәбеҙ. Ул үҙе ошо мөһим темаға тәрән төшөнә, производство генералдарын шәхсән белә, килеп тыуған мәсьәләләр тураһында улар менән туранан-тура кәңәшләшә. Бында сәнәғәт һәм инвестиция сәғәттәре генә түгел, ҙур корпорациялар менән ойошторолған берлектәге ведомство-ара комиссиялар тураһында ла һүҙ бара, уларҙың кәңәшмәләрен ул даими үткәрә. Бүлек проекттарҙы тормошҡа ашырыуҙың бөтә циклдарында ла оҙатып бара, кәрәкле ресурстарҙы ваҡытында тоташтыра. Комплекслы һәм системалы ҡараш һөҙөмтә бирмәй ҡалмай. Беҙ быны күрәбеҙ. Башҡортостан үҙенең иң һөҙөмтәле сәнәғәт сәйәсәте тормошҡа ашырылған төбәк булыуын тағы бер тапҡыр раҫланы.

2023 йыл йомғаҡтары буйынса Башҡортостан Рәсәй Сәнәғәт һәм сауҙа министрлығы әҙерләгән ил төбәктәрендә сәнәғәт сәйәсәтен тормошҡа ашырыу һөҙөмтәлелеге рейтингында беренсе урынды алды. Мәҫәлән, былтыр республикала сәнәғәт производствоһы үҫеше 6,5 процент тәшкил иткән, ә быйыл биш айҙа - 7,4 процент.

Радий Хәбиров билдәләүенсә, төбәк иҡтисадының локомотивтарының береһе - эшкәртеү сәнәғәте.

- Шуныһы мөһим: хәҙерге иҡтисади шарттарҙа беҙҙә сеймал һыналмаған, энергетик булмаған экспорт үҫә, ә өҫтәлгән хаҡҡа билдәле бер изделиелар һата башлауыбыҙ мөһим. Был барыһын да ҡыуандыра, - тип өҫтәне төбәк етәксеһе.
Иҙел башы төбәге - республиканың иҫәпле генә булған сәнәғәт райондарының береһе. Таулы урындағы климат шарттары арҡаһында ауыл хужалығы насар үҫешә, шуға күрә район иҡтисадының нигеҙен эшкәртеү производстволары тәшкил итә. Райондың предприятиеларының береһе булып, 2008 йылдан алып эшләп килгән “Урал пружина заводы” тора.

Яуаплылығы сикләнгән йәмғиәттең директорҙар советы рәйесе Денис Лоҡманов билдәләүенсә, ҡайһы бер предприятиелар дәүләт ярҙамы алып, алынған средстволарҙы үҙләштергән һәм йәнә - сираттағы дәүләт аҡсаһына эшләү принцибы менән көн итә. Улар иһә башҡаса эшләй. Завод предприятиены традицион етештереү баҙарҙарында танытыу йәһәтенән республика власы органдары менән үҙ-ара эш итә. Улар Башҡортостанды төрлө күргәҙмәләрҙә, халыҡ-ара миссияларҙа күрһәтә, ә республика уларҙы бренд булараҡ таныта. Бындай сараларҙа улар потенциаль партнерҙары менән туранан-тура аралашалар.

- “Урал пружина заводы”ның төбәк хөкүмәте менән күп йыллыҡ тығыҙ бәйләнеше беҙгә Төркиә, Ҡаҙағстан, Беларусь Республикаһы кеүек дуҫ илдәрҙә яңы партнерҙар табырға мөмкинлек бирҙе, был продукция менән тәьмин итеү географияһын киңәйтеүгә һәм уларҙың күләмен арттырыуға килтерҙе. Был дәүләт ярҙамы сараһы? Әлбиттә! Был нисек килеп аҡса һорау тураһында түгел, предприятиены нисек алға этәреү, дәүләт менән бергә үҫешеү тураһында.
2021 йылда Белоретта “Рессора” ғилми-производство фирмаһы асылды.

Бөгөн Рәсәйҙә бындай кимәлдәге предприятиелар, нигеҙҙә, юҡ. Автоматлаштырыу һәм роботлаштырыу буйынса производство бер йылдан иң инновацион буласаҡ. Был осраҡта республика ниндәй позиция биләй? Беҙҙән: "Нимә менән файҙалы була алабыҙ?" - тип һоранылар. Иң эре йөк автомобилдәрен етештереүселәр менән мөнәсәбәттәр булдырырға кәрәк ине. Республика предприятиены асыуға илдең иң ҙур холдингы - "КамАЗ" етәксеһен саҡырырға ярҙам итте һәм беҙ өс яҡлы хеҙмәттәшлек тураһында килешеүгә ҡул ҡуйҙыҡ. Артабан, иң яҡшы белгестәребеҙ һәм ошо килешеү арҡаһында, санкциялар башланған мәлдә, беҙ был предприятие өсөн заманса "КамАЗ"ға аҫылманы яңынан проектланыҡ, һынауҙар үткәрҙек һәм серияны етештереүгә индерҙек. Һәм был республика яғынан бик мөһим ярҙам булды.

Санкциялар индерелгәнгә тиклем “Урал пружина заводы” Европала пружиналар етештереү буйынса лидер булды. Хәҙер поставкалар географияһы үҙгәрә, әммә предприятие менеджменты яңы баҙарҙарға ышаныслы сыға.

Беҙ һәр ваҡыт нимәлер һынап ҡарайбыҙ, ҡайҙалыр килеп сыҡмай икән - хаталарҙы төҙәтәбеҙ, әммә шуның арҡылы даими яңы нәмәгә өйрәнәбеҙ. Ә конкуренттар көрәшендә тиҙ өйрәнгән кеше еңеп сыға. Беҙгә бөтә нәмәлә лә иң яҡшыһы булырға кәрәкмәй, конкуренттарҙан бер аҙым алдараҡ булыу ҙа етә, - ти Денис Лоҡманов.

Денис Салауат улы телгә алған тағы бер дәүләт ярҙамы сараһы - киләсәк проекттарҙы тормошҡа ашырыу өсөн ер участкалары биреү. Уларға шундай участка бирелгән, ошо көндәрҙә килешеүгә ҡул ҡуйылған. Улар яңы предприятие - заманса ҡорос ҡойоу заводы төҙөйәсәк. Проектты “Урал аръяғы - 2024” Бөтә Рәсәй инвестиция һабантуйында тәҡдим иткәндәр һәм ул унда өҫтөнлөклө статус алған. Ғөмүмән алғанда, власть органдары менән һөҙөмтәле эш итә алған бындай саралар уларҙың байтаҡ.

Денис Лоҡманов предприятиеның төп нигеҙе  - уның коллективы тип һанай: “Кешеләр - беҙҙең төп ҡиммәтебеҙ. Һәм был матур һүҙҙәр генә түгел, уның артында саралар комплексы тора. Хәҙер Белоретта эшселәр бысраҡ махсус кейемдә йөрөгән предприятиелар ҡалмаған тиерлек. Был бик яҡшы миҫал, коллегалар иң яҡшы тәжрибәләрҙе үҙләштерә. Беҙҙең арҡала, минеңсә, кешегә ҡарата мөнәсәбәт үҙгәрҙе: “кадрҙар” һүҙе “кешеләр” һүҙенә күсте. Эш шарттары үҙгәрә, һәм был бик яҡшы. Әгәр ҙә заводтың һуңғы 15 йылда нимә эшләгәнен һораһағыҙ, яуап бирәм: беҙ хеҙмәт кешеһенә ҡарата мөнәсәбәтте үҙгәрттек, был йылдар дауамында беҙ производство мәҙәниәте менән эшләйбеҙ һәм беҙ быны эшләй алдыҡ! Беҙгә заводҡа эшкә урынлашырға һәм шәхси тәжрибәбеҙ менән заманса производствола уңайлы эшләүҙең нимә икәнен тойорға мөмкин”, - ти ул.

Сәнәғәтте үҫтереү һәм яңы производстволар асыу яңы эш урындары булдыра, шуның арҡаһында кешеләр республикала заманса предприятиеларҙа эшләү һәм яҡшы хеҙмәт хаҡы алыу мөмкинлегенә эйә. 

Башҡортостан Республикаһы сәнәғәтен үҫтереү йомғаҡтарына күҙ һалғанда 2019-2023 йылдарҙа сәнәғәт производствоһы үҫеше 19,6 процент тәшкил итә (Рәсәй Федерацияһы - 12, Волга буйы федераль округы - 16,8 процент).
2023 йылда сәнәғәт производствоһы индексы уҙған йылдың ошо уҡ осорона ҡарата 106,5 процент тәшкил итә. Был Рәсәй буйынса уртаса күрһәткестән 3,0 процент пунктҡа юғарыраҡ (103,5 процент); Волга буйы федераль округы буйынса уртаса күрһәткестән 0,2 процент пунктына түбәнерәк (106,7 процент).

2023 йылда сәнәғәт буйынса үҙ көсө менән башҡарылған эштәр һәм хеҙмәттәр күләме 2,4 триллион һум тәшкил итә. 2022 йылға - 110% (РФ 109,0%).

2024 йылдың ғинуар-май айҙарында сәнәғәт производствоһы индексы уҙған йылдың ошо уҡ осорона ҡарата 107,4 процент тәшкил итә (2024 йылдың ғинуар-апрель айҙарында - 107,8 процент, 2024 йылдың май айында - 106,0 процент).

Сәнәғәт производствоһы продукцияһын тейәүҙең дөйөм күләмендә эшкәртеү производстволарының бөтә төрҙәренең дөйөм өлөшө 72,4 процент тәшкил итә. Иң ҙур өлөшөн түбәндәге өлкәләр биләй: химия һәм нефть химияһы (39,2%), машиналар эшләү (15%), файҙалы ҡаҙылмалар сығарыу (18,4%).

Сәнәғәт производствоһының 2 секторында ыңғай динамика билдәләнгән: эшкәртеү производстволары (111,3%); электр энергияһы, газ һәм пар менән тәьмин итеү; һауаны кондициялау (102,6%).

Республикала 2024 йылға ярҙам сараларын тормошҡа ашырыуға 3 078,5 миллион һум ҡаралған, шул иҫәптән федераль бюджеттан 852,6 миллион һум (фактик рәүештә 387,9 миллион һум финансланған). Шул иҫәптән “Башҡортостан Республикаһында сәнәғәтте үҫтереү һәм уның конкурентлыҡ һәләтен күтәреү” дәүләт предприятиеһын тормошҡа ашырыуға - 2 181,7 миллион һум (шул иҫәптән федераль бюджеттан 297,2 миллион һум), ғәмәлдә 202,5 миллион һум финансланған.

2017 йылдан инвестициялар күләме менән 177 проект ярҙам алған (55,2 миллиард һум).

2023 йылда Башҡортостан Республикаһының сәнәғәтте үҫтереү фонды дөйөм инвестициялар күләме 12,2 миллиард һум булған 44 проектҡа ярҙам иткән. Пилотһыҙ авиация системалары өлкәһенең 2-се предприятиеларына 205,8 млн. һумлыҡ 3 грант тәҡдим ителгән.

Федераль фонд линияһы буйынса проекттарҙы тормошҡа ашырыуға 3,3 миллиард һум финансланған, проекттар буйынса инвестицияларҙың дөйөм күләме 6,5 миллиард һум тәшкил итә.

Сәнәғәт өлкәһендә инвестиция проекттары портфеле 2035 йылға тиклем ғәмәлгә ашырыу горизонты менән 500 миллиард һум самаһы тәшкил итә.

Башҡортостан Республикаһының инвестиция комитеты ултырыштарында 2024 йылда сәнәғәт линияһы буйынса “Инвестиция сәғәте” форматында Башҡортостан Республикаһының өҫтөнлөклө инвестиция проекттары исемлегенә дөйөм инвестициялар күләме 31389,5 млн. һум булған 15 проект ҡаралған һәм индерелгән.

 
Азат ВИЛДАНОВ, “Урал спорт инвентарҙары заводы” директоры, йәмәғәт лидеры:
 
- “Урал спорт инвентарҙары заводы” Радий Хәбиров рәйеслегендәге оператив сәнәғәт сәғәтенән һуң түбәндәге ярҙам төрҙәрен алды: ерҙе берләштерҙек һәм ҡуштыҡ, сәнәғәтте үҫтереү фондынан льготалы процент менән 20 миллион һум кредит алдыҡ, ҡорамалдар һатып алғанда 50 процент субсидия бирелде (яҡынса 4 миллион һум).

“Белкаст” инвестиция проектын тормошҡа ашырғанда түбән процентлы төбәк лизинг компанияһынан кредит алдыҡ (11 миллион һум). Тиҙләтелгән режимда коммуникацияларға тоташтырыуҙы контролдә тотоу өсөн ярҙам күрһәтелде (энергия һәм газ менән тәьмин итеү).

Республика етәкселегенең предприятиеларға даими ярҙам итеүе уның үҫешенә етди йоғонто яһай. Был иһә Башҡортостанда иҡтисадтың әүҙем үҫеүенә килтерә.