Бынан тыш, өфөләр - ҡала Советының яңы составын, ете район халҡы - Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтайға яңы депутаттар һайлай, республиканың күп кенә райондарында урындағы Советтарға һайлау үтә. Беҙ ошо сәйәси ваҡиғаға ҡағылышлы төп яңылыҡтарҙы һәм дәлилдәрҙе бергә тупланыҡ.
1. Өс көн тауыш бирәбеҙ.
2020 йыл тәжрибәһенә таянып, тауыш биреү өс көн дауам итәсәк, йәғни халыҡ кандидат өсөн үҙ тауышын 17 сентябрҙән 19-ына тиклем бирә ала. Был участкаларҙа халыҡтың күпләп тупланыуына юл ҡуймау, социаль ара һаҡлау өсөн эшләнә.
2. 12 партия ҡатнаша
Һайлауҙа 12 сәйәси партия ҡатнашасағын белдерҙе. Улар араһында әлегәсә бер парламентта ла үҙҙәрен танытып өлгөрмәгән, сәйәси йәһәттән яңы нығына ғына башлаған берләшмәләр ҙә бар. Бер мандатлы округтар буйынса 60 кеше ҡатнашырға теләк белдерҙе, шуларҙың дүртәүһе - үҙ- үҙен күрһәтте. Ил буйынса дөйөм алғанда, Дәүләт Думаһына алты меңдән ашыу кандидат теркәлгән.
3. Участкаларҙа ныҡлы хәүефһеҙлек саралары булдырыла
Һайлауға килгән һәр кемгә бер тапҡыр ҡулланыла торған йыйылма - ручкака, битлек һәм бирсәткә бирелә. Был сир йоҡтороу хәүефен булдырмаҫҡа ярҙам итер. Участкаларҙа ҡул биреп күрешеүҙәр, яҡын аралашыуҙар тыйыла. Һәр дүрт сәғәт һайын дезинфекция саралары күрелә. Шулай уҡ һайлау барған бинала туҡланыу тыйыла, бары тик шешәләге һыуҙы ғына эсергә мөмкин. Күҙәтеүселәрҙең барыһына ла прививка эшләтеү мотлаҡ булыуы еткерелде. Участка һайлау комиссияһы өйҙән тауыш бирергә ғариза ҡалдырған кешеләр янына барғанда битлектә һәм бер тапҡыр ҡулланыла торған халатта булырға, һәр фатирҙан һуң уларҙы алмаштырырға тейеш.
4. Видеокүҙәтеү камералары ҡуйыла.
Тауыш биреүҙе ғәҙел, асыҡ шарттарҙа ойоштороу өсөн биналарҙа видеокүҙәтеү камералары ҡуйыла. Был осраҡта республиканың 69 территориаль һайлау комиссияһы һәм 1315 участка һайлау комиссияһы (дөйөм күләмдең 39 проценты) тураһында һүҙ бара. Камералар быға тиклем ниндәй ҙә булһа ҡануниәт боҙоуҙарға юл ҡуйылған участкаларҙа ҡуйыла. Был эште 100 процент кимәлдә башҡарыу техник йәһәттән мөмкин, әммә бик ҡатмарлы һәм ҡиммәт: әлеге ҡорамалдарҙы ҡуйыуға ғына 40 миллион һум аҡса сарыф ителгән. Бынан тыш, Башҡортостанда 230 һайлау бюллетендәрен эшкәртеү комплексы (КОИБ) - сканер менән йыһазландырылған тауыш биреү йәшниктәре ҡуйыла. Бюллетенде төшөрөү менән ул билдәнең ҡайһы тәңгәлдә ҡуйылыуын үҙаллы билдәләй һәм әҙер һөҙөмтәне бирә. Барыһы ла бик ябай, төн уртаһына тиклем иҫәпләп ултырырға ла кәрәкмәй. Республика Үҙәк һайлау комиссияһы рәйесе Илона Макаренко аңлатыуынса, бындай комплекстар һайлаусылар ныҡ күп булған участкаларҙа урынлаштырыла. Онлайн тауыш бирергә мөмкинме?
Әлеге ваҡытта Рәсәйҙә электрон тауыш биреү системаһы һынау үтә, ә сентябрь һайлауында уны илдең ете төбәгендә ҡулланасаҡтар. Башҡортостан әлегә был исемлектә юҡ. Моғайын, система тулыһынса һынау үткәс, уны бөтә илгә таратырҙар һәм киләһе һайлауҙарҙа участкаға барып тормайынса ғына, «Дәүләт хеҙмәттәре» порталына инеп, үҙ кандидатың өсөн билдә ҡуйыу мөмкин булыр.
Әйткәндәй, көҙ көнө үтәсәк Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу тап ошо алым менән ойошторола. Йәғни, иҫәп алыусының килгәнен көтмәйенсә, бөтә кәрәкле мәғлүмәтте «Дәүләт хеҙмәттәре»ндә тултырырға мөмкин.
ҺАНДАР
Республикала 3 029 855 кеше тауыш биреү хоҡуғына эйә (2021 йылдың 1 ғинуарына ҡарата мәғлүмәткә ярашлы). Һайлау көнөндә Башҡортостанда 3364 участка комиссияһы һәм 29 меңдән ашыу һайлау комиссияһы ағзаһы эшләйәсәк.
Материалдар БР «Башҡортостан Республикаһы» нәшриәт йорто ДУП ы редакцияһы тарафынан әҙерләнде.