Ял ҡаза килтермәһен

Һыуҙа үҙ-үҙеңде тотоу ҡағиҙәләрен һәм хәүефһеҙлек сараларын үтәүгә битараф ҡарау йыш ҡына бәхетһеҙ осраҡтарға, кешеләр үлеменә килтерә. Бөтә Рәсәй һыуҙарҙа ҡотҡарыу йәмғиәте мәғлүмәттәре буйынса, Рәсәйҙә йылына уртаса 14,5 мең кеше һәләк була, шуларҙың 3000-гә яҡыны балалар. 2023 йыл башынан Башҡортостанда һыу ятҡылыҡтарында 99 кеше һәләк булған, шуларҙың 11-е балалар. Бәләкәй суднолар (шуларҙың өс осрағы резина кәмәләрҙә) менән туғыҙ авария булған, уларҙа 7 кеше һәләк булған. Уларҙың барыһы ла һыуҙа хәүефһеҙлек ҡағиҙәләрен үтәмәү арҡаһында күңелһеҙ хәлгә тарыған.

Ҡотҡарыусылар мәғлүмәттәре буйынса, өс ял итеүсе ике урынлыҡ резина кәмәлә йөрөргә ҡарар иткән. Уларҙың икәүһе (ир һәм ҡатын) кәмәнән ҡолап төшә. Ҡатын ярға тиклем йөҙөп етә, ә бына йөҙә белмәгән 27 йәшлек ир батып үлә.

Бәхетһеҙ осраҡтар йышыраҡ тәртип ҡағиҙәләрен боҙған һәм һыуҙа хәүефһеҙлек сараларын үтәмәгән осраҡта була. Һуңғы йылдарҙағы мәғлүмәттәрҙе анализлау буйынса һыуҙа кешеләрҙең үлеүенең төп сәбәптәре булып:
  йөҙә белмәү;
  йыһазландырылмаған, шулай уҡ тулҡын һәм ағым көслө булған һыу ятҡылыҡтарында һыу инеү;
  алкоголь, наркотик һәм башҡа иҫерткес эсемлектәр ҡулланған килеш һыу инеү;
  йөҙөү саралары ҡағиҙәләрен боҙоу;
  һыу баҫыу һәм ташҡын ваҡытында хәүефһеҙлек сараларын һанға һуҡмау;
  боҙ өҫтөндә балыҡ тотоу;
  навигация ҡағиҙәләрен боҙоу һ. б.

Ишкәкле һәм моторлы кәмәләрҙә (катерҙарҙа һ.б.) йөҙөү - күптәр һәм бигерәк тә балалар өсөн һыуҙа ял итеүҙең яратҡан төрҙәренең береһе. Күп кенә граждандар һәм ойошмаларҙың шәхси ҡулланылышында төрлө йөҙөү саралары бар, ҡалғандары прокатҡа алып тора. Һәр хәлдә, теләһә ниндәй йөҙөү сараларын ҡулланғанда хәүефһеҙлек ҡағиҙәләрен һәм сараларын ҡәтғи үтәргә кәрәк. Уларҙы боҙоу фажиғәгә йәки административ яуаплылыҡҡа килтерә.

Бәләкәй үлсәмле йөҙөү сараларын ҡулланғанда хәүефһеҙлек ҡағиҙәләре һәм саралары:
  йөҙөү сараһында булғандарҙың барыһы ла ҡотҡарыу жилеттарын кейергә тейеш;
  йөҙөү сараһы ауған осраҡта, әгәр ул йөҙөп йөрөһә, унан китергә рөхсәт ителмәй, эргәлә булырға һәм йөҙөү сараһын ҡотҡарыусылар өсөн терәк һәм ориентир итеп ҡулланырға кәрәк;
  маневр яһау, тауыш сигналдары биреү, борт уттарын һәм билдәләрен, йөрөтөү ҡағиҙәләрен боҙорға ярамай;
  балаларҙы ҡотҡарыу жилеттарһыҙ йөрөтмәҫкә һәм һәр балаға бер йөҙә белгән өлкән кеше булмайынса судноларҙа йөрөтмәҫкә;
  ҡалдыҡтарҙы, сүп-сарҙы, башҡа әйберҙәрҙе борттан ташларға, нефть продукттарын ағыҙырға ярамай;
  судноға яғыулыҡ тултырырға, двигатель эшләгәндә суднонан-судноға яғыулыҡ һурҙырырға, асыҡ ут менән файҙаланырға һәм шул уҡ ваҡытта тәмәке  тартырға рөхсәт ителмәй;
  томан эсендә йәки насар һауа торошо булғанда хәрәкәт итеү ярамай, тирә-яҡты күреү мөмкинлеге булмау сәбәпле юлды табыу мөмкин түгеллеген иҫегеҙҙән сығармағыҙ.
  браконьерлыҡ һәм башҡа законһыҙ ғәмәлдәр маҡсатында судноларҙы ҡулланыу йәки биреү тыйыла;
  һыу инеү урындарын үткәндә һыу инеүселәргә йәрәхәт килтермәҫ өсөн һаҡ булырға кәрәк.

Ярамай:
  ултырғанда бортҡа һәм ултырғыстарға баҫырға;
  йөҙөү сараһына артыҡ йөк тейәү;
  ел көсө менән йөҙөү сараларының сығышы 10 м/с балдан ашыу, ә әһәмиәтһеҙ һыу ятҡылыҡтарында 15 м/с-тан ашыу;
  Рәсәй Федерацияһы ҡануниәте буйынса был йөҙөү сараһына тейешле документтары булмаған кешеләргә идара итергә рөхсәт бирелмәй (хәүефһеҙлекте тәьмин итеү өсөн яуаплылыҡ судно капитандарына, командирҙарына һәм һыуҙа саралар үткәреүсе ойошма етәкселәренә, шулайуҡ тәртип ҡағиҙәләре һәм хәүефһеҙлек саралары талаптарын ҡәтғи үтәргә тейешле йөҙөү сараларыхужаларына йөкмәтелә);
  хәрәкәт ваҡытында ҡулдар менән бортҡа йәбешеп һыуҙа ағырға, борттарҙа ултырырға, урындыалмаштырырға, башҡа йөҙөү сараларына күсергә;
  һыу велосипедында йөрөү ваҡытында кешеләрҙе ултырғыстан велосипед корпусына төшөрөргә рөхсәт итергә;
  16 йәшкә тиклемге балаларға теләһә ниндәй йөҙөү сараларында өлкәндәрһеҙ йөрөргә һәм уларһыҙ ғына һыу инергә;
  төндә, томан эсендә һәм ориентацияны юғалтыу ихтималлығы булған шарттарҙа йөҙөү;
  шлюздар, быуалар, ер снарядтары янына бәләкәй йөҙөү сараларында барыу, шулай уҡ күперҙәр янында йәки улар аҫтына яҡынлашыу һәм туҡталыу, кисеүҙәр, судноларға һәм караптарға, пристандәргә, причалдарға, пляждарға, һыу инеү урындарына һәм һыу буйындағы кешеләрҙең башҡа ял итеү урындарына, шулай уҡ гидротехник эштәр үткәрелгән райондарға яҡынлашыу;
  иҫерек кешеләргә йөҙөү сараларын ҡулланыуҡәтғи тыйыла.

Һыу ятҡылыҡтарында һауа торошоноң бик тиҙ үҙгәреүен иҫтә тоторға кәрәк. Ҡыҫҡа ваҡыт эсендә, ел көсәйгәндә, тулҡын режимы үҙгәрергә мөмкин.

Ринат НУРИЕВ, кесе суднолар буйынса өлкән дәүләт инспекторы.

ФОТО: https://www.kmscity.ru/news/2021/05/21/50484/